विष्टीकरण शांती: 

१. पंचांग आणि करणांची संकल्पना: एक परिचय

हिंदू पंचांग, ज्याला ज्योतिषीय कालगणनेचा आधारस्तंभ मानले जाते, ते पाच प्रमुख अंगांनी बनलेले आहे: तिथी (चंद्र दिवस), वार (आठवड्याचा दिवस), नक्षत्र (चंद्राचे स्थान), योग (ग्रहांचे विशिष्ट संयोजन), आणि करण (तिथीचा अर्धा भाग). या पाच घटकांपैकी करण हा शुभ मुहूर्त निश्चित करण्यासाठी एक महत्त्वाचा घटक मानला जातो, जो विविध कार्यांच्या प्रारंभासाठी आवश्यक असतो.

करणाची व्याख्या तिथीच्या अर्ध्या भागाच्या रूपात केली जाते. ज्योतिषशास्त्रीय गणनेनुसार, चंद्र आणि सूर्याच्या भोगांशातील फरक ६ अंशांनी पूर्ण झाल्यावर एक करण पूर्ण होते. प्रत्येक तिथी १२ अंशांच्या फरकावर आधारित असल्याने, प्रत्येक तिथीमध्ये दोन करण असतात – एक पूर्वार्धात आणि एक उत्तरार्धात. अशा प्रकारे, एका चंद्र महिन्यात ३० तिथींमध्ये एकूण ६० करण येतात, जे या ज्योतिषीय विभागांच्या सततच्या चक्राला प्रतिबिंबित करतात.

ज्योतिषीय प्रणालीमध्ये एकूण ११ प्रकारचे करण ओळखले जातात. या करणांचे दोन मुख्य प्रकारांमध्ये वर्गीकरण केले जाते: चर करण (गतिशील) आणि स्थिर करण (अचल). सात चर करण आहेत: बव, बालव, कौलव, तैतिल, गर, वणिज आणि विष्टी. हे करण एका महिन्यात आठ वेळा पुनरावृत्त होतात, ज्यामुळे त्यांचे दैनंदिन जीवनावरील वारंवार होणारे परिणाम दिसून येतात. याउलट, स्थिर करण चार प्रकारचे आहेत: शकुनि, चतुष्पाद, नाग आणि किंस्तुघ्न. हे करण महिन्यातून फक्त एकदाच, विशेषतः अमावस्येला येतात, ज्यामुळे त्यांचा प्रभाव अधिक विशिष्ट आणि एकवचनी असतो. विष्टी करण हे चर करणांपैकी सातवे आणि अनेकदा सर्वात महत्त्वाचे मानले जाते, जे सामान्यतः ‘भद्रा’ म्हणून ओळखले जाते.

सारणी १: करणांचे विहंगावलोकन

करणाचा प्रकारकरणांची नावेवारंवारता (प्रति महिना)सामान्य स्वभाव
चर करणबव, बालव, कौलव, तैतिल, गर, वणिज८ वेळासामान्यतः शुभ
चर करणविष्टी (भद्रा)८ वेळाविशेषतः अशुभ
स्थिर करणशकुनि, चतुष्पाद, नाग, किंस्तुघ्न१ वेळा (अमावस्येला)सामान्यतः अशुभ

२. विष्टी करण: ज्योतिषशास्त्रीय व्याख्या आणि संदर्भ

विष्टी करण हे ज्योतिषशास्त्रात ‘भद्रा’ या नावाने मोठ्या प्रमाणावर ओळखले जाते. ‘विष्टी’ हे औपचारिक करणाचे नाव असले तरी, ‘भद्रा’ हा शब्द या अशुभ काळासाठी अधिक सामान्यपणे वापरला जातो. ‘भद्रा’ या शब्दाचा संस्कृतमध्ये शाब्दिक अर्थ ‘शुभ’ किंवा ‘चांगले’ असा होतो. तथापि, विष्टी करणाच्या संदर्भात, त्याला सातत्याने ‘अशुभ’ असे वर्णन केले जाते. शुभ नावाचा अशुभ काळासाठी वापर हा एक महत्त्वाचा भाषिक विरोधाभास आहे, जो कदाचित एक सखोल, लपलेले शुभ उद्दिष्ट सूचित करतो किंवा नकारात्मक ऊर्जेला नावाने बोलावणे टाळण्यासाठी वापरलेला एक सौम्य शब्द असू शकतो.

विष्टी करणाचे प्रतीकात्मक प्रतिनिधित्व कोंबडी (मुर्गी) मानले जाते. विष्टी करणाला “मध्यम फल देणारा” असे वर्णन केले आहे, जे सूचित करते की ते सामान्यतः अशुभ असले तरी, त्याचे परिणाम नेहमीच विनाशकारी नसतात. त्याची “बैठी हुई स्थिति” (बसलेली स्थिती) हा एक महत्त्वाचा प्रतीकात्मक तपशील आहे. ही स्थिती निष्क्रियता, स्थिरता किंवा अडथळा सूचित करते, जे नवीन प्रयत्नांसाठी येणाऱ्या अडचणी आणि कामातील संभाव्य अपयशाशी सुसंगत आहे.

पौराणिक उत्पत्तीनुसार, भद्रा ही सूर्यदेवाची कन्या आणि शनिदेवाची बहीण मानली जाते. शक्तिशाली खगोलशास्त्रीय घटकांशी असलेला हा कौटुंबिक संबंध तिचे महत्त्व आणि अंगभूत शक्ती अधोरेखित करतो. तिच्या उग्र आणि आक्रमक स्वभावामुळे, ब्रह्माजींनी (सृष्टीचे देव) हस्तक्षेप करून तिला कालगणनेत (पंचांगाच्या करणांमध्ये) एक विशिष्ट स्थान दिले, जेणेकरून तिच्या विघटनकारी प्रवृत्ती शांत होतील आणि नियंत्रित होतील. हे स्थान, जिथे तिला विष्टी भद्रा किंवा विष्टी करण असे नाव देण्यात आले, हे सुनिश्चित करण्यासाठी होते की ती नेहमीच अशुभ राहणार नाही, तर तिचा नकारात्मक प्रभाव विशिष्ट कालावधीपुरता मर्यादित राहील.

३. विष्टी करण (भद्रा) चा अशुभ स्वभाव: ते का टाळले जाते

विष्टी करणाला कोणत्याही नवीन, महत्त्वपूर्ण किंवा शुभ (मांगलिक) कार्यांसाठी अत्यंत अशुभ मानले जाते. या काळात अशी कार्ये केल्यास प्रतिकूल परिणाम मिळतात किंवा कोणतेही शुभ फल प्राप्त होत नाही, ज्यामुळे महत्त्वाच्या घटनांसाठी ते टाळण्याची व्यापक प्रथा आहे. ब्रह्माजींनी भद्रेला तिच्या काळात मंगल कार्यांना अडथळा आणण्याचा आदेश दिला हे कथन तिच्या अशुभ स्वभावाचे थेट, दैवी कारण-परिणाम संबंध दर्शवते.

विष्टी करणाच्या काळात कठोरपणे निषिद्ध किंवा टाळण्यास सांगितलेल्या विविध कार्यांची स्पष्टपणे यादी दिली आहे:

विष्टी करणाच्या अशुभतेकडे दुर्लक्ष केल्यास अनेक प्रतिकूल परिणाम होतात:

सारणी २: विष्टी करण (भद्रा): टाळण्याची कार्ये आणि त्याचे नकारात्मक परिणाम

टाळण्याची कार्येनकारात्मक परिणाम/परिणाम
शरीरावर शस्त्रक्रिया/ऑपरेशनआरोग्य समस्या, कार्यात अडथळे
देश-विदेश प्रवासप्रवासात अडथळे, अस्थिरता
रक्षाबंधन (राखी बांधणे)संबंधांमध्ये तणाव, अशुभता
मंदिरांमध्ये प्राणप्रतिष्ठाधार्मिक कार्यांमध्ये अडथळे, अशुभ फल
महत्त्वाचे निर्णय/नवीन उपक्रमकार्याची असफलता, विवाद, अपूर्णता
धाडसी/कठीण कार्येप्रतिकूलता, अडथळे, नकारात्मक ऊर्जा
कोणतेही नवीन/शुभ कार्यशुभ फल प्राप्त न होणे, सर्व कार्यांमध्ये अडथळा

४. विष्टी करणात जन्मलेल्या व्यक्तींची वैशिष्ट्ये

विष्टी करणात जन्मलेल्या व्यक्तींमध्ये अनेक वैशिष्ट्ये दिसून येतात, जी अनेकदा विरोधाभासी वाटतात, ज्यामुळे एक जटिल आणि बहुआयामी व्यक्तिमत्त्व प्रोफाइल सूचित होते.

नकारात्मक/आव्हानात्मक वैशिष्ट्ये:

सकारात्मक/शक्ती (अनेकदा योग्य मार्गदर्शनाची आवश्यकता असते):

विष्टी करणाचा शनि ग्रहाशी असलेला सातत्यपूर्ण संबंध अनेक निरीक्षण केलेल्या व्यक्तिमत्त्व वैशिष्ट्यांशी थेट कारण-संबंध प्रदान करतो. ज्योतिषशास्त्रात शनि श्रम, ओझे, जबाबदारी आणि अनेकदा विलंब किंवा संघर्ष आणण्यासाठी ओळखला जातो. हे विष्टी करणात जन्मलेल्या व्यक्तींच्या “खूप मेहनती असूनही प्रगती न मिळणे” आणि “संघर्षमय जीवन” या वर्णनांशी पूर्णपणे जुळते.

जीवन मार्ग आणि नियती: त्यांचे नशीब अनेकदा जन्मस्थानापासून दूर गेल्यावर सुधारते, जे दर्शवते की वातावरणातील बदल त्यांच्या नशिबावर सकारात्मक परिणाम करू शकतो. त्यांचे जीवन संघर्ष आणि अडचणींनी भरलेले असू शकते, ज्यात यश नशिबाशी फारसे संबंधित नसते, जे नशिबापेक्षा चिकाटीच्या भूमिकेवर जोर देते.

५. विष्टी करणाशी संबंधित देवता: एक बहुआयामी दृष्टिकोन

विष्टी करणाशी संबंधित देवतांचा संबंध बहुआयामी आहे, जो विविध ज्योतिषीय परंपरा आणि उपचारात्मक विधींच्या व्यापक स्वरूपाला प्रतिबिंबित करतो.

प्रमुख देवता आणि त्यांच्या भूमिका:

सारणी ३: विष्टी करण/भद्रा संबंधित देवता

देवताविष्टी करणाशी संबंध
शनिग्रह-देवता, कठोर परिश्रम, ओझे, प्रगतीतील अडथळे
यमप्रमुख देवता, विनाश, न्याय, सामाजिक अस्वीकृती
भद्रासूर्यदेवाची कन्या, शनिदेवाची बहीण, अशुभतेचा थेट स्रोत
भगवान गणेशविघ्नहर्ता, पूजेच्या सुरुवातीला अडथळे दूर करण्यासाठी आवाहन

६. विष्टी करण शांती पूजेचे कारण: नकारात्मक प्रभाव कमी करणे

विष्टी करण शांती पूजा करण्याचे मुख्य कारण म्हणजे या अशुभ कालावधीचे नकारात्मक प्रभाव (अशुभ प्रभाव) किंवा त्यात जन्म घेतल्यामुळे होणारे दोष (दोष) शांत करणे. हे एक महत्त्वाचे उपचारात्मक उपाय आहे, जे व्यक्तीच्या जीवनात किंवा या आव्हानात्मक काळात सुरू केलेल्या कार्यांमध्ये प्रकट होणाऱ्या प्रतिकूल परिणामांना तटस्थ करण्यासाठी कार्य करते.

या विधीद्वारे विविध सकारात्मक परिणाम प्राप्त करण्याचा उद्देश असतो, जे केवळ अडथळे दूर करण्यापलीकडे जातात:

शांती पूजा दोन मुख्य, परंतु एकमेकांशी जोडलेल्या कारणांसाठी केली जाते: (१) सक्रियपणे, भद्राच्या अशुभ काळात शुभ कार्यांना सुरुवात करणे टाळण्यासाठी, ज्यामुळे नकारात्मक परिणाम टाळले जातात; आणि (२) प्रतिक्रियात्मकपणे, या करणात जन्मलेल्या व्यक्तींवर होणारे आयुष्यभरचे परिणाम कमी करण्यासाठी, त्यांच्या अंगभूत प्रवृत्तींना संबोधित करण्यासाठी. विष्टी करणात जन्मलेल्यांसाठी एका वर्षाच्या आत आणि पुन्हा १५ वर्षांच्या आसपास अनेक पूजा करण्याची शिफारस या जन्मयोगाच्या दीर्घकालीन, सततच्या प्रभावाची आणि आयुष्यात त्याचे परिणाम संतुलित करण्यासाठी वेळोवेळी उपचारात्मक कृतीची गरज दर्शवते.

७. विष्टी करण शांती पूजेची सविस्तर प्रक्रिया

विष्टी करण शांती पूजा ही एक व्यापक पद्धत आहे, ज्यात अनेक विशिष्ट विधींचा समावेश असतो, जे शांततेसाठी बहु-देवता आणि बहुआयामी दृष्टिकोन दर्शवतात.

तयारी आणि शुभ मुहूर्त: ही पूजा विविध ठिकाणी केली जाऊ शकते: पारंपरिकपणे घरी, मंदिरात किंवा पवित्र तीर्थस्थळी, सोयीनुसार आणि आध्यात्मिक महत्त्वावर अवलंबून. ती आदर्शपणे राशी आणि नक्षत्रांनुसार निर्धारित शुभ मुहूर्तावर किंवा विशेषतः विष्टी करण (भद्रा) उपस्थित असताना केली पाहिजे, विशेषतः तिच्या प्रभावांच्या त्वरित उपचारासाठी. विधीपूर्वी, भक्ताने पवित्र स्नान करावे, शक्यतो गंगाजलाने, आणि पूजा स्थळ गंगाजल शिंपडून शुद्ध करावे जेणेकरून पवित्र वातावरण सुनिश्चित होईल.

मुख्य विधी आणि आवाहन केलेल्या देवता:

८. निष्कर्ष

विष्टी करण, ज्याला सामान्यतः भद्रा म्हणून ओळखले जाते, हे हिंदू पंचांगातील एक महत्त्वपूर्ण आणि आवर्ती ज्योतिषीय कालावधी आहे. चंद्र आणि सूर्याच्या ६ अंशांच्या भेदावर आधारित त्याची अचूक गणना, प्राचीन भारतीय ज्योतिषशास्त्रातील खगोलशास्त्रीय ज्ञानाची सखोलता दर्शवते. या काळाला त्याच्या प्रतीकात्मक ‘बसलेल्या स्थिती’मुळे आणि पौराणिक उत्पत्तीमुळे, विशेषतः ब्रह्माजींच्या आदेशामुळे, अशुभ मानले जाते, ज्यामुळे शुभ कार्ये थांबतात आणि नकारात्मक परिणाम येतात.

विष्टी करणात जन्मलेल्या व्यक्तींमध्ये विरोधाभासी व्यक्तिमत्त्व वैशिष्ट्ये दिसून येतात; ते मेहनती आणि साहसी असले तरी, त्यांना अस्थिरता, एकाग्रतेचा अभाव आणि सामाजिक आव्हानांचा सामना करावा लागतो. शनि ग्रहाचा प्रभाव त्यांच्या जीवनातील संघर्ष आणि मेहनतीमागील कारण स्पष्ट करतो. या दोषाचे निराकरण करण्यासाठी, विष्टी करण शांती पूजा केली जाते. या पूजेमध्ये शनि, यम आणि भद्रा स्वतः तसेच अडथळे दूर करणारे भगवान गणेश यांसारख्या विविध देवतांचे आवाहन केले जाते. ही पूजा केवळ नकारात्मक प्रभाव कमी करण्यासाठीच नाही, तर मानसिक स्थिरता, आरोग्य, कौटुंबिक सलोखा आणि एकूणच समृद्धी यांसारख्या व्यापक लाभांसाठी देखील केली जाते.

हा सखोल अभ्यास दर्शवतो की विष्टी करण शांती ही केवळ एक विधी नाही, तर ती अचूक खगोलशास्त्रीय गणना, समृद्ध पौराणिक कथा आणि मानवी मानसशास्त्र तसेच सामाजिक गतिशीलता याविषयीच्या सखोल समजावर आधारित एक व्यापक प्रणाली आहे. ही पूजा व्यक्तीच्या जीवनातील आव्हानांना सक्रियपणे आणि प्रतिक्रियात्मकपणे संबोधित करते, ज्यामुळे केवळ ज्योतिषीय दोषांचे शमन होत नाही, तर सर्वांगीण मानवी समृद्धी आणि कल्याणासाठी मार्ग प्रशस्त होतो.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

WhatsApp Icon